توسعه‌ی نوشیدنی‌های نوین

نوشیدنی‌ها از قدیمی‌ترین و بزرگترین جایگاه مواد‌غذایی را در کشورها با فرهنگ‌های مختلف در سراسر جهان دارند . پیشرفت تکنولوژی، ماشین‌آلات ، زندگی ماشینی و سیر تکاملی در سلیقه‌ی انسان ها به مرور زمان منجر به تولید نوشیدنی‌های متنوع و خلاقانه با طیفی وسیعی از طعم ، ترکیب ، مزه ، رنگ و… شده‌است . از طرفی دیگر توسعه‌ی نوشیدنی‌های نوین پا را فراتر از نیازهای اساسی انسان گذاشته و به سمت و سوی مصارف خاص‌تری مانند ارتقای سلامتی و تندرستی، شخصی‌سازی و برندسازی و پایداری محیط‌زیست قدم برداشته‌اند. در این مقاله تلاش بر این است که به بررسی پروسه‌ی مدرن در توسعه‌ی نوشیدنی‌های نوین، چالش‌های مارکتینگ و فرصت‌های نو در این صنعت نوشیدنی می‌پردازد.

مروری بر سیر تکامل و توسعه‌ی نوشیدنی‌های نوین

همانطور که گفتیم نوشیدنی‌ها در زنجیره‌ی غذایی انسان قدمت بسیار زیادی دارند ، طبق مطالب کتاب تاریخ کوتاه صنعت نوشیدنی آمده‌است که قدمت نوشیدنی به طور مشخص مثلا آب انگور به 8 هزار سال پیش برمی‌گردد و بیشتر جوامعی که کشاورزی آن‌ها رونق داشته از این پروسه استفاده می‌کردند یا به احتمال بالا اولین آبمیوه‌ی مدرن مربوط به قرن 16 میلادی در کشور ایتالیاست ؛ البته شایان ذکر است که برخی محققان و پژوهشگران بر این باورند که لیموناد برای اولین بار در خاورمیانه به تولید رسیده و بعد وارد کشور ایتالیا شده است . بعد از گذشت 1 قرن یعنی در قرن 17 میلادی آب پرتقال توسط کشور ترکیه تولید شد و در همین بازه‌ی زمانی توسعه‌ی نوشیدنی‌های نوین با عنوان شربت در کشور ترکیه استارت خورد ، این نوشیدنی از میوه‌ها و سبزیجات تازه و موجود در این کشور تولید شد . به مرور زمان با پیشرفت تکنولوژی اولین آبمیوه‌های صنعتی در کشور آلمان با ظاهری ساخته شده از آلمینیوم با رنگی نقره‌ای مانند روانه‌ی بازار جهانی شد ، نام این آبمیوه‌های صنعتی ساندیس یود.

امروزه کشورهای مختلف همواره در تلاش برای افزایش تنوع در نوشیدنی و دستیابی به فرمولاسیون‌های جدید هستند زیرا با توجه به اینکه مصرف کنندگان نوشیدنی اغلب بازه‌ی گسترده‌ای از طیف سنی را شامل می‌شوند ، شرکت‌ها با انواع سلیقه و ذائقه در سنین مختلف با انواع شرایط فیزیولوژی و سلامت مصرف کنندگان رو‌به‌رو هستند. در این مرحله از دنیای امروز میزان اهمیت توسعه‌ی نوشیدنی‌های نوین بیش از بیش پر رنگ‌تر شده است.

نقش نوشیدنی در فرهنگ و ربط آن به توسعه‌ی نوشیدنی‌های نوین

اگر کمی تأمل کنیم میبینیم که نوشیدنی‌ها نه تنها از نظر تغذیه‌ای بلکه به عنوان نمادی از فرهنگ و هویت ملی نیز شناخته می‌شوند. جایگاه خاص بعضی نوشیدنی‌ها در فرهنگ و آداب و رسوم ملل مختلف بسیار قدمت دارد . همچنین توسعه‌ی نوشیدنی‌های نوین امکان دسترسی فرهنگ‌های مختلف و برقراری ارتباط انسان‌ها از ملل مختلف را فراهم کرده‌است به طوریکه شما در سمت قاره به نوشیدنی‌های مردم سمت دیگر قاره دسترسی پیدا کرده‌اید و از خواص و مزایای آن بهره‌مند شده‌اید. چند مورد را با هم بررسی می‌کنیم :

چای در فرهنگ‌های آسیایی: در آسیا به جز اینکه مصرف چای به عنوان یک نوشیدنی مدت‌هاست در بین مردم آن مرز و بوم جایگاه پررنگی دارد  بلکه به عنوان بخشی از  فرهنگ ، سنت و میهمان‌نوازی به‌شمار می‌رود. ( در کشورهای آسیایی نظیر چین ، ژاپن ، ترکیه ، ایران و کشورهای همسایه) با توسعه‌ی نوشیدنی‌های نوین در دنیای حال حاضر شاهد انواع چای با ترکیبات ادغام شده در انواع طعم و مزه را شاهد هستیم .

قهوه در فرهنگ‌های غربی و شرقی : در نگاه اول با اطلاعاتی سطحی قدمت قهوه به عنوان نماد دورهمی‌ها و ارتباطات اجتماعی در کشورهای غربی شناخته می‌شود اما تاریخچه‌ی آن به شرق برمیگردد جایی در اطراف دریای سرخ که این نوشیدنی از سنت‌های غذایی مردم یمن است که دانه‌های ان را از ارتفاعات اتیوپی و سومالی تهیه می‌کردند کمااینکه در آمریکای جنوبی ، هند ، آفریقا هم وجود داشته است. توسعه‌ی نوشیدنی‌های نوین از وسیله‌هایی بود که باعث این گسترش در دنیا شد .

نوشیدنی‌های الکلی: در بسیاری از فرهنگ‌ها، نوشیدنی‌های الکلی جزء جدایی‌ناپذیر مراسمات و جشن‌ها هستند. توسعه‌ی نوشیدنی‌های نوین نیز در این زمینه بسیار تأثیرگذار و کارآمد شد و اقتصاد کلانی بر پایه‌ی نوشیدنی‌های الکلی از این روش به وجود آمد.

 روند توسعه‌ی نوشیدنی‌ها نوین

1. توجه به سلامتی و تغذیه

با افزایش آگاهی درباره سلامتی و تغذیه و گسترش اطلاعات به‌روز ، در شرکت‌های صنایع غذایی تولیدکنندگان به توسعه‌ی نوشیدنی‌های نوین در ساختاری سالم و طبیعی توجه بیشتری کرده‌اند. این امر به فاکتوری با اهمیت بالا تبدیل شد چرا که با در دسترس قرار گرفتن اطلاعات علمی به‌روز با تکنولوژی مجازی در دنیا ، تقاضای مصرف کننده دیگر به یک نوشیدنی در بستر سلامت معطوف شد . نوشیدنی‌هایی مانند : اسموتی‌ها، آب‌میوه‌های طبیعی و نوشیدنی‌های پروتئینی از جمله این محصولات هستند. همچنین با افزایش جمعیت و بیماری‌های نظیر قند و چربی ، نیاز به فرآبند رژیم غذایی تأثیر عمیقی در تنوع نوشیدنی‌ها داشت. مانند : نوشیدنی‌های بدون قند ، بدون کالری و…

• به کارگیری فناوری‌های مدرن

فناوری‌های مدرن مانند فناوری نانو و بیوتکنولوژی در توسعه‌ی نوشیدنی‌های نوین نقش بسزایی دارند. این فناوری‌ها به تولید نوشیدنی‌هایی با طعم و مزه‌های جدید کمک می‌کنند. همچنین از تخمیر زیستی به‌عنوان روشی برای تولید طعم‌های منحصر به فرد از مواد اولیه در دسترس استفاده می‌شود که امکان تولید نوشیدنی‌های جدید با ویژگی‌های طعمی متنوع را فراهم می‌کند. عنوان مثال، استفاده از تخمیر ولی به صورت کنترل‌شده در تولید نوشیدنی‌های کامبوجا و پروبیوتیک که دارای خواص مفید برای دستگاه گوارش هستند، به سرعت در حال گسترش است.

• تکنولوژی بسته‌بندی پایدار

پایداری محیط زیست یکی از مهم‌ترین چالش‌‌های موجود در صنایع غذایی مخصوصا در صنعت نوشیدنی است . از جمله تأثیرات توسعه‌ی نوشیدنی‌های نوین در شرکت‌ها و صنایع تولیدکننده ، حفظ زنجیره‌ی طبیعت بود لذا اقدام به تولید بسته‌بندی‌هایی دوست‌دار محیط زیست و قابل بازیافت در دستور کارشان قرار گرفت. بسته‌بندی‌هایی که از مواد تجدیدپذیر مانند بامبو، خمیر گیاهی و پلاستیک‌های زیستی ساخته می‌شوند، این امر به کاهش آلودگی محیط زیست کمک شایانی می‌کند . همچنین فناوری‌های بسته‌بندی پیشرفته مثل : بسته‌بندی براساس هوا و فشار اتمسفری مخصوص ، این امکان را  فراهم می‌کند که طول عمر محصولات را بدون نیاز به نگهدارنده‌های شیمیایی افزایش داد.

• سفارشی‌سازی

با تغییر زندگی انسان‌ها بعد از انقلاب صنعتی ، تنوع سلیقه و ایجاد مصرف‌گرایی در همه‌ی جنبه‌های زندگی ، در صنعت نوشیدنی نیز مصرف‌کنندگان به دنبال نوشیدنی‌هایی مطابق با نیازها و سلیقه‌های شخصی خود و طعم‌های خاص رفتند . تولیدکنندگان با توسعه‌ی نوشیدنی‌های نوین گزینه‌های سفارشی‌سازی شده را در اختیار مشتریان خود قرار دادند.

مواد اولیه در توسعه‌ی نوشیدنی‌های نوین

به کارگیری مواد اولیه جدید و نوآورانه باعث توسعه‌ی نوشیدنی‌های نوین و متنوع شد . به طوری‌که استفاده از ترکیبات ممختلف و متفاوت و ادغام آن‌ها در رسپی تولید ، دریچه‌ای از تنوع را به سوی تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان قرار داد. برخی از این مواد شامل:

عصاره‌های گیاهی و ادویه‌جات: مانند زردچوبه و زنجبیل به عنوان طعم‌دهنده‌های طبیعی.

پروتئین‌های گیاهی: مانند پودر پروتئین نخود و سویا در نوشیدنی‌های پروتئینی.

شیرهای گیاهی: مانند شیرهای بادام، سویا ، فندق و جو دوسر جایگزین‌های سالم برای شیرهای حیوانی.

نوشیدنی‌های با هدف تقویت‌کننده‌ی سلامت روانی

عصاره‌های گیاهی و ترکیبات آرام‌بخش سنتی و مدرن

توسعه‌ی نوشیدنی‌ها نوین در سایدی دیگر باعث ورود نوشیدنی‌های جدیدی در بازار شد که هدف از نوشیدن را به امری کمک کننده به سیستم ایمنی تبدیل کرد و سطح تولید را ارتقا بخشید ؛ مثل : لاوندر، رزماری، نعنا ، بابونه ، اسطخودوس ، CBDکانابیدیول( یکی از ترکیبات فعال گیاه شاهدانه ) و دیگر عصاره‌های گیاهان دارویی آرام‌بخش؛ محصولاتی که برای کاهش استرس و اضطراب ، بهبود کیفیت خواب و تقویت سلامت روانی شناخته می‌شوند و بسیار مورد استقبال از سمت مصرف‌کنندگان قرار گرفته‌اند. چه در نوع سنتی‌تر آن و چه در نوع مدرن‌تر آن مانند CBDکانابیدیول که بسیار مورد استقبال جوامع مدرن است.

توسعه‌ی نوشیدنی‌ها نوین و حوزه بهداشت عمومی

نوشیدنی‌هایی هم‌راستا با سیستم ایمنی

در توسعه‌ی نوشیدنی‌ها نوین ، نوشیدنی‌هایی سرشار از ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها، که به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند در صنایع به تولید رسید . چناچه که نه تنها در زمان تغییر فصل و افزایش بیماری‌های ویروسی و تنفسی مانند آنفولانزا ، سرماخوردگی و حساسیت‌های فصلی که بعد از پاندمی کرونا هم دیدیم این محصولات ، تقاضای بیشتری دارند. نوشیدنی‌هایی که در ترکیبات خود از زنجبیل، زردچوبه ، نعنا ، آویشن ، لیمو و … تولید می‌شوند .

 نقش برندهای کوچک و محلی در توسعه‌ی نوشیدنی‌ها نوین

برندهایی با منشا محلی با استفاده از مواد اولیه بومی و سنتی، به تولید نوشیدنی‌های خاص می‌پردازند. نوشیدنی‌هایی که اغلب از طعم و مزه‌های محلی و ادویه‌جات مخصوص هر منطقه هستند. توسعه‌ی نوشیدنی‌های نوین از این طریق به حمایت از کشاورزان محلی و بهبود شرایط اقتصاد منطقه‌ای کمک می‌کنند. با افزایش میل به زندگی سالم و اطلاعات به‌روزی که در رابطه با علم تغذیه منتشر میشه ، تمایل انسان‌ها به محصولات ارگانیک و دست‌ساز طبیعی هم بیشتر شده است . لذا برندهای کوچک برآن شدند که به تولید نوشیدنی‌هایی با روش‌های سنتی و بدون افزودنی‌های شیمیایی بروند. محصولاتی ارگانیک که به دلیل اصالت و کیفیت بالا  جایگاه ویژه‌ای در بازار مصرف پیدا کرده‌اند.

چالش‌ها در توسعه‌ی نوشیدنی‌ها نوین

• رقابت شدید

توسعه‌ی نوشیدنی‌های نوین در صنایع با رقابت تنگاتنگی رو‌به‌رو است. تولیدکنندگان با توجه به نیازهای متنوع مشتریان و تغییر سریع ذائقه جامعه‌ی هدف باید سعی در متمایز کردن محصولات خود بدهند ، در غیر این صورت در بازار رقابتی امروزه با خلاقیت‌های جدید از عرصه‌ی رقابت دور خواهند شد.

• نگرانی‌های در باب محیط زیست

با افزایش آگاهی بخشی جهانی درباره محیط زیست و حفظ حیات آن ، همچنین با احساس نیاز به توسعه‌ی نوشیدنی‌های نوین ، صنایع نوشیدنی باید بداند که لازمه‌ی بقا و رشدش  در هم‌سویی با مسائل زیست محیطی است  . لذا باید در نظر داشت که استفاده از بسته‌بندی‌های پایدار و کاهش ضایعات در روند دستور کار قرار بگیرد عدم رعایت این مسئله منجر به کاهش علاقه‌مندی مصرف کننده به برند خواهد بود.

• تغییرات در ذائقه

با تغییر سبک زندگی و زندگی مدرن و ماشینی انسان ، باید در نظر داشت که ذائقه‌ی مصرف‌کنندگان نیز در هر عرصه یا بازه‌های زمانی کوتاه‌تر نسبت به گذشته  تغییر خواهد کرد. بنابراین، تولیدکنندگان باید به طور مداوم تمهیداتی همچون خلاقیت و تکنولوژی را برای بهبود و نوآوری در محصولات خود به کار گیرند.

کلام‌آخر

در انتهای این مقاله با هم مرور می‌کنیم که دلیل نقش مهم توسعه‌ی نوشیدنی‌های نوین تنها با بررسی سیر تکامل زندگی انسان و مسائلی همچون : تغییر مداوم ذائقه ، زندگی ماشینی ، پیشرفت تکنولوژی ، مشغله‌های بسیار ، تنوع در تقاضا و همچنین ریشه‌های فرهنگی به دست می‌آید. لذا در دنیای امروزه با تمام چالش‌هایی که در مسیر توسعه‌‌ی نوشیدنی‌های نوین وجود دارد ، امری اجتناب ناپذیر است ؛ پس بهتر است با استراتژی‌های مناسب و با در نظر گرفتن مسائل زیست محیطی به این نیازها پاسخ داد.